Warande Informatief: Adagiae - Koen De Preter

Ik zoek in mijn werk altijd een maatschappelijke connectie. Ik danste al met een vrouw die in de 80 is of maakte een voorstelling met mensen met een beperking. Ik hou van die diversiteit. Nu ook, in ‘Adagiae’. Ik wil heel diverse lichamen tonen, mensen met respect behandelen, hen niet betuttelen. En zo ontstaat er een groep die een heel bijzondere energie uitstraalt. Allemaal hebben ze een fascinatie voor dans, sommigen zonder enige ervaring anderen raken aan het semiprofessionele parcours. Daar gaat dans over voor mij: een dialoog aangaan, communiceren zonder woorden en daardoor veel ruimte laten voor de interpretatie, wat een vrij gevoel teweegbrengt. Eén van de jongste dansers, Julie verwoordde dat zo mooi: samen anders mogen zijn.”

met open armen ontvangen 
een vreemde vogel zijn

ongeluk brengt mensen samen 
nacht brengt raad

zo veranderlijk als een kameleon 
tijd onthult alles 

Een adagium is een wijsgerige spreuk, een filosofische of moraliserende uitspraak die een keuze of levensbeschouwelijk vraagstuk kan verklaren. “Ik stond daar eerst niet bij stil, maar de kerken waar we de voorstelling spelen, bevatten fundamenten uit de 14de – 15de eeuw en dat trof me, dat teruggaan naar de oorsprong. In mijn zoektocht stuitte ik op Desiderius Erasmus, humanist en criticus van kerk en staat, die in 1500 Griekse en Latijnse spreekwoorden en gezegden bundelde in zijn boek Adagia. Dat werk inspireerde me om enkele van die zinssneden als aanzet te gebruiken voor improvisatie-opdrachten die ik de dansers liet uitvoeren. Ik heb een selectie gemaakt uit de 818 klassieke uitdrukkingen en zocht daarin specifiek naar boodschappen die verbonden zijn met beweging.” Spreuken die aanleiding geven tot eindigheid en eeuwigheid.

de deur staat altijd open 
alles aantrekkend als een magneet 
alleen voor zichzelf zingend

op de tippen van de tenen gaan 
iemand zand in de ogen strooiend
in kringetjes rondleidend 
een oude wond openrijten
op zijn schouders nemend
gegeven is gegeven

langs de achterdeur verdwijnen 
bang van zijn eigen schaduw

“Het gaat mij niet om het geloof dat in een kerk wordt beleden, maar de klank, het licht en de cultuur dat zo’n plek uitstraalt en waar velen, door de plek waar we zijn geboren, op een of andere manier mee verbonden zijn.” Eindigheid en eeuwigheid, twee begrippen die Koen De Preter doorheen het creatieproces van Adagiae inspireren, vinden eveneens hun weerklank in de geschiedenis en de architectuur van deze kerkgebouwen. Plekken waar er in de middeleeuwen grote bedrijvigheid, grote beweging was. Tot markten en redevoeringen toe. In de kerk, tussen de pilaren, temidden van de glasramen, worden de dansers langs vier zijden door het publiek bekeken. “Ze kunnen zich dus niet enkel van hun beste kant laten zien en dat maakt het getoonde soms kwetsbaar en daardoor menselijk."

het leven van de mens is een reis een handje toesteken 
stenen aan het wenen brengen

in het voetspoor treden
op een driesprong staan 
vallen in de sprint

het is moeilijk slurpen en blazen tegelijk

ogen in zijn achterhoofd hebben
een verkeerde toon aanslaan

een blinde die een blinde leidt 
hem volgen als zijn schaduw
wie niet af en toe niets doet, 
is geen vrij mens

Door improvisaties te leiden het materiaal dat hierdoor ontstaat te herinterpreteren, bouwt Koen de voorstelling collagegewijs op. Het werkproces verloopt associatief, in wisselwerking met muzikant Frederik Karcher, kostuumontwerpster Marie Dries en de dansers. Met oog voor hun kwetsbaarheden en persoonlijkheid tracht Koen De Preter de tien dansers, die zich vrijwillig voor dit project engageren, zo ver mogelijk te drijven, zodat ze zichzelf overstijgen. 

“Ze hebben allemaal hun specifieke achtergrond, wat het boeiend maakt. Sommigen hebben totaal geen danservaring, zoals Danny die heel open en nieuwsgierig in dit project stapt. Anderen zoals Jolien of Eliano hebben een breed palet aan dansmogelijkheden. Het is heel mooi en verrijkend om die variaties in een groep te hebben. In eerste plaats gaat het niet over een techniek, maar om het spontane en de eigenheid van een beweging te kunnen voelen. 

Ook hebben sommigen een specifieke verhouding tot het gebouw waarin we performen. May is een voormalige godsdienstlerares met open blik. Evelyne was vroeger actief in de bio-industrie, nu doet ze aan Bijbelstudie. Voor haar is een kerk een neutrale plek.” Elise, Jolien, Julie, Eliano, May, Evelyne, Enora, Danny, Yara en Viktor. Individuen die niet enkel hun generatie vertegenwoordigen en gaandeweg samen een groep vormen.

kies het goede moment 
het ijs breken 
ken jezelf 
begin bij eigen haard

stap voor stap
hout naar het bos dragen 
geen rook zonder vuur

in het water schrijven 
op zand bouwen
de laatste hand aan iets leggen 
de knoop doorhakken 
het lot hangt aan een zijden draadje
hoop doet leven 
de helft is meer dan het geheel

dronkenschap zonder wijn
laat ieder doen wat hem het best ligt

Tijdens de repetitie in de Warande, halfweg het schema dat startte in oktober, is al zichtbaar hoe hun persoonlijkheden de voorstelling optillen, hoe het zonlicht de kamer vult, hoe de ene armbeweging een volgende reactie opwekt. De voorstelling is een productie van Cultuurhuis de Warande Turnhout, cc De Werft Geel, cc Zwaneberg Heist-op-den-Berg, cc ’t Schaliken Herentals en Cultuurcentrum Mol. “Het zijn de culturele centra die contact hebben gelegd met de plaatselijke parochie zodat wij er onze artistieke inbreng kunnen hebben. Het moment dat we in de kerk kunnen dansen valt alles op zijn plaats.” Na de solo met meerdere dansstijlen volgt applaus. En aan de andere kant van de zaal staat een tafel met water, stroopwafels, melkchocolade met nootjes, groene druiven, bananen en mandarijntjes. Het bracht hen tot in de kerk.

mijn vrienden zijn mijn rijkdom 
niets te veel
een oude boom verplanten 
andermans schoenen dragen 
klein is mooi 
zijn vleugels uitslaan 
op rotsgrond zaaien
in gelijke mate 
de cirkel rond maken

tegen de stroom optornen

haast je langzaam 
deus ex machina 

iets uit de schaduw in het zonlicht brenge

naar de voorstelling