Warande Informatief: Chapter 3: The Brutal Journey of the Heart - L-E-V / Sharon Eyal & Gai Behar (Israël)

De naam Sharon Eyal (°1971, Jeruzalem) ligt al enige tijd op de lippen van liefhebbers van moderne dans.  Het werk van de choreografe staat bekend om zijn tribale, ravepartyachtige sfeer. Sinds ze haar gezelschap  L-E-V oprichtte gaat het steil bergop met haar populariteit. Haar werk wordt duister, hypnotisch, sexy, opzwepend en vervreemdend genoemd. De uitvoeringen zijn van het allerhoogste niveau. Tegenwoordig vechten de internationale gezelschappen om haar, van het Nederlands Dans Theater tot de Opéra National  van Parijs.

Haar te pakken krijgen voor een interview is een onmogelijke zaak. De Franse krant Le Monde en de  Nederlandse de Volkskrant vielen die eer vorig jaar te beurt, maar zelfs daar waarschuwde ze de journalisten dat ze interviews niet leuk vindt. Fair enough. Het is vooral dankzij bovenstaande bladen dat we haar kunnen citeren in dit portret van de choreografe en haar avond in de Warande.

Maar laten we beginnen bij haar start als danseres. Sharon Eyal danst al sinds haar vierde. ‘Omdat ze als kind hyperactief was’, is haar verklaring. Dansen kalmeerde haar. Op haar dertiende al bedacht ze een performance op muziek van Béla Bartók. ‘Ik was tot op mijn tenenschoenen in het rood gekleed en ik had ook mijn haar rood geverfd.’

Ze volgde een opleiding klassieke dans, vier jaar later stapte ze over op hedendaagse dans. Ze sloot zich aan bij de Israëlische Batsheva Dance Company onder leiding van de wereldvermaarde choreograaf Ohad Naharin. Eyal werd opgemerkt en even later was ze assistent-artistiek directeur van Batsheva (2003-2004)  voor ze huischoreograaf werd van het gezelschap (2005-2012). Tegelijkertijd maakte ze voorstellingen voor andere gezelschappen in andere werelddelen. In 2013 stichtte ze met haar vaste medewerker en partner Gai Behar L-E-V, naar het Hebreeuwse woord voor hart. Het creatieproces begint bij de danseres die Sharon Eyal nog altijd is. Bij mij danst alles, zegt ze. Haar methode is, in tegenstelling tot die van veel hedendaagse 
choreografen die waarde hechten aan de input van de dansers, uitsluitend gebaseerd op haar eigen
bewegingen. Terwijl zij improviseert filmen de dansers haar. Zo nemen ze haar bewegingen over. Eyal over haar dansers: ‘Ik kies artiesten die een waanzinnige techniek hebben en bovendien eerlijk en oprecht zijn. Het is een delicate combinatie, maar hij bestaat.’

Haar voorliefde voor het corps de ballet, waarbij de dansers synchroon de bewegingen uitvoeren, laat zich lezen in haar werk. Ze laat de lichamen in kluwenformatie ongelofelijke hoeken maken. Het gaat om groepswerk, maar duetten en solo’s ontbreken evenmin. Er valt altijd veel tegelijk te zien bij haar. Haar werk is ultrafysiek en dat is voor de choreografe de reden waarom het woord ‘sensueel’ vaak voorkomt bij de typeringen in de pers.

Haar choreografieën geven een inkijk in haar gevoelsleven, bekent ze: ‘Ik heb een donkere steen in mijn maag, die ik naar buiten wil brengen. Het gaat over kilte, over gebrek aan verbinding, over eenzaamheid en over verdriet. Alles komt voort uit wat ik voel.’

Gai Behar

Haar heilige toevluchtsoord heet de repetitiestudio. Daar is ze in haar element, daar voelt ze zich veilig en honderd procent thuis. Tel bij dat laatste ook zonder aarzelen: haar man Gai en hun twee kinderen. Twee jaar geleden verhuisde het gezin van Tel Aviv naar Frankrijk. Kwestie van meer tijd samen te hebben en ook vanwege handiger als vertrekpunt voor het toeren van de ouders.

Bij alle voorstellingen staat Gai Behar vermeld als co-auteur. Sharon Eyal ontmoette hem in het nachtleven in Tel Aviv, waar hij feestorganisator was. In zijn tienerjaren organiseerde hij al illegale raves (oftewel houseparty’s). Van 1999 tot 2005 was Behar ‘curator van multidisciplinaire kunstevenementen’, heet het op de site van L-E-V.

Hij stelde de danseres-choreografe vragen die ze in de danswereld niet gewend was: over de vibe, de ambiance, het momentum, de sound, de ervaring. Ze viel voor hem en zijn visie op het scheppen. Het ging hem om het totaalplaatje: beweging, live muziek, licht én technologie samen, niet om ‘een choreografie op muziek zetten’ en zo dacht zij er ook over.

In 2005 ontwikkelden ze samen ‘Bertolina’ en dat beviel Eyal zo, dat ze sindsdien alles samen maken. Vertrouwen, intuïtie en liefde noemt ze als basisingrediënten van hun samenwerking. ‘Altijd is hij aan mijn
zijde. Zelfs als hij er niet is’, zegt ze. En nog: ‘Ik vertrouw hem volledig en ik hou van de manier waarop hij
altijd nieuwe wegen opent tijdens de creatie. Zijn manier van werken is uniek en stelt me in staat mezelf
te pushen door de precisie van het gebaar op interessante manieren te verdraaien.’

Ruim twintig jaar inmiddels zijn ze een paar, en hun gezelschap heet hart. De reporter van de Volkskrant tekende zelfs op dat het stel tijdens het gesprek hand in hand zit. Je zou je gaan afvragen waar ‘het donkere’
nog vandaan komt. Behar schetst hun samenwerking ergens zo: beiden zitten constant samen in een  creatieproces. Alleen de deadline van een opvoering roept dat even halt toe, maar daarna gaat het creëren weer verder.

Technobeat

Inmiddels ook al even lid van de artistieke kern van L-E-V: de veelzijdige muzikant, drummer en dj Ori Lichtik. Hij is een van de grondleggers van de technoscene in Tel Aviv. Sinds hun eerste samenwerking voor ‘Bertolina’ is Lichtik erbij en inspireert hij het choreografenduo en zij hen. Zo groeien en bewegingen en beats. Hij speelt in op de bewegingen of daagt ze uit. De toon en het tempo, de percussie, de ritmes geven de voorstellingen structuur. ‘De muziek wordt tegelijkertijd bedacht en alles wordt samen geboren, in hetzelfde momentum.’, dixit Lithik. En over Eyal: ‘Ze zit vol ideeën en het lastigste is uiteindelijk het snijden en uitpuren. Voor haar en mij begint alles vanuit de buik.’

In de soundscape van het slotstuk van de liefdescyclus smelten salsa, blues en Afrikaanse ritmes samen
met het pulserende van het hart.

Trompe-l’oeil

De precisiedansende vrouwen en mannen zijn inwisselbaar. Eyal maakt geen verschil tussen de seksen. Geen wonder dat de dansers uniseks gekleed gaan. De negen dansers (m/v/x) bewegen, perfect als machines, in
trompe-l’oeil bodysuits: ze zijn huidkleurig en afgestemd op de respectievelijke tinten van de dansers die door de ‘maillots’ wel bedekt lijken met tatoeages. Werk van Maria Grazia Chiuri, bekend als de hoofdontwerpster bij Dior. Chiuri tekende als met inkt bloemen en bladeren op de huid van de dansers. Op hun borst dragen ze – vanzelfsprekend – een rood hart. Eyal en Chiuri zijn inmiddels eveneens goede vertrouwden. De samenwerking begon op de catwalk, bij de lente/zomercollectie 2019 van Dior in 2018. Eyal, die ooit als model begon, maakte met haar man de choreografie en soundtrack bij de modeshow van Dior. Eyal liet haar dansers rond de modellen dansen op de catwalk. Ook de wintercollectie in het paleis van
Versailles werd gepresenteerd met een choreografie van L-E-V. Het gaat Eyal niet om de glamour van de modewereld, zegt ze: ‘Het gaat om de chemie tussen mensen, altijd. Maria Grazia Chiuri is super. Ze is de eerste vrouw die de creatieve leiding heeft van het 75-jarige modehuis.’ Chiuri is als modeontwerpster vanzelfsprekend bezig met de vormen en bewegingen van het lichaam, maar outte zich ook als groot liefhebber van dans. Eyal deelt Chiuri’s engagement om voor vrouwen op te komen en deelt met haar een liefde voor zwart, ‘de kleur van elegantie die het silhouet van het lichaam accentueert.’

Liefde, deel drie

Met haar hedendaags ballet raakt Eyal aan de hartslag van de huidige samenleving, luidt het. Eyal toont groepen in contrast met het individu, seksualiteit tegenover genderneutraliteit, archaïsche types tegenover  hippe clubgangers. In ‘The Brutal Journey of the Heart’ vormen de negen lichamen één kloppend hart. Als publiek hoef je de delen één en twee van de trilogie die vanavond wordt afgesloten niet per se te hebben gezien. Toch frissen we graag even op waar voor Eyal de voorgaande delen over gingen. Het eerste deel ‘OCD Love’ (2016) is ‘zwart als een steen in haar borst. ‘Love Chapter 2’ (2017) was voor haar nog donkerder. ‘Een hypnotiserend ensemblewerk voor zes dansers. Tevergeefs zoekt men naar de liefde waarnaar de titel verwijst. Een ijzersterke, onthutsende dansvoorstelling’, schreef de pers.

‘Chapter 3: The Brutal journey of the Heart’ associeert de choreografe met deze woordenrij: Moment. Stilte. Droogte. Leegte. Angst. Heelheid. Verborgenheid. Verlangen. Zwart. Maan. Water. Hoek. Geur. Demon. Kloof. Koudheid. Ogen. Intentie. Impuls. Vouw. Schuilplaats. Kleur. Lis. Zout. Groot. Kant. Steken. Liefde. Punt. Als inspiratiebronnen noemt ze haar ontmoetingen met mensen, geuren, films van David Lynch en Lars von
Trier en literatuur, de boeken van Neil Hilborn, bijvoorbeeld. Voor dit slotstuk van haar trilogie plukte ze deze zin uit de bestseller 'Een klein leven' van de Amerikaans-Hawaïaanse schrijfster Hanya Yanagihara:

“...dingen gaan kapot, en soms worden ze gerepareerd, en in de meeste gevallen besef je dat, wat er ook beschadigd raakt, het leven zichzelf herschikt om je verlies te compenseren, soms op wonderbaarlijke wijze.”

Of we dat positief mogen interpreteren? Eyal: ‘Misschien is dit derde deel wel nog tragischer. Het gaat over het verlangen naar herstel, over al die wanhopige pogingen het goed te krijgen. En dat het leven soms na een tijdje toch zelf de ravage opruimt, via een omweg.’

‘The Brutal Journey of the Heart’ eindigt met scheiding én genezing. Als een groot, pulserend hart vangt de groep het individu op, de gemeenschap troost hem – verovering betekent een vreugdevolle steek in het  hart van de ene, maar een steek van pijn of een breuk in het hart van wie wordt verlaten, dat is duidelijk. Op de pulserende technobeat van Lichtik maken de dansers hyperprecieze bewegingen, bijna mechanisch,  schrijft Annette Embrechts in haar verslag: ‘Op langgerekte benen die aan spinnenpoten doen denken. Soms lijken ze kraanvogels of bidsprinkhanen, trillend op een te hete ondervloer. Hun dansers sidderen hoog op hun tenen alsof ze op hoge hakken lopen.’

De Westdeutsche Allgemeine noemde ‘Chapter three’ ‘Een krachtige emotionele uitbarsting.’ De  Süddeutsche Zeitung beschreef het als ‘een luchtig hoofdstuk dat het oog verleidt als een zwerm vlinders.’ Wat kunnen waar daar nog aan toevoegen? Misschien de vraag die de Frankfurter Allgemeine Zeitung stelde: ‘Hoe komt het dat men vanaf het eerste deel zijn ogen nauwelijks kan afhouden van de fascinerende wezens waarin het ensemble van het Israëlische gezelschap L-E-V zich al jaren keer op keer transformeert?’. Het antwoord ken je over een uurtje. Van harte!

tekst: Martine Cuyt

Bronnen
Annette Embrechts, ‘Mensenmachine’, in: de Volkskrant, 9 juli 2021.
Rosita Boisseau, ‘Sharon Eyal martèle la cadence secrète des corps’, in: Le Monde 26 september 2022.
www.sharoneyaldance.com

Credits
creatie: Sharon Eyal
cocreatie: Gai Behar
dans: Mariko Kakizaki, Leo Lerus, Clyde Emmanuel Archer, Gon Biran, Keren Lurie Pardes, Daniel Norgren Jensen, Rebecca Hytting, Darren Devaney, Alice Godfrey
muziek: Ori Lichtik
kostuumontwerp: Maria Grazia Chiuri / Christian Dior Couture
lichtontwerp: Alon Cohen

naar de voorstelling